Kanser, günümüzde dünya genelinde ve Türkiye'de halk sağlığına tehdit eden önemli hastalıklardan biri olarak dikkat çekmektedir. Kalp ve damar hastalıklarından sonra 20. en yaygın ölüm nedeni olan kanser, her yıl milyonlarca insanın yaşamını olumsuz etkiliyor. Özellikle kadınlarda en sık görülen kanser türü meme kanseri iken, erkeklerde akciğer kanseri ilk sırada yer almaktadır. Ayrıca kolorektal, prostat, mide ve rahim kanserlerinde de belirgin bir artış gözlemlenmektedir. GLOBOCAN (Global Cancer Observatory) raporuna göre, 2040 yılında kanser tanısı alma oranının %48 artacağı ve yaklaşık 30 milyon insana yeni kanser tanısı konulacağı öngörülmektedir.
Özellikle Acıbadem Altunizade Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Zeynep Acar, kanser riskinin sağlıklı beslenme ve doğru yaşam tarzı ile %30-40 oranında azaltılabileceğini vurguluyor. Sağlıklı ve dengeli beslenme, ideal vücut ağırlığını koruma, düzenli fiziksel aktivite yapma, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durma, kanser riskini azaltmanın en etkili yolları arasında yer almaktadır. Doğru besin tercihleri yapmak, pişirme yöntemlerine dikkat etmek, işlenmiş ve zararlı gıdalardan uzak durmak, kanser riskini azaltmada son derece önemlidir.
Zeynep Acar, kanserden korunmak için dikkat edilmesi gereken 10 temel kuralı şöyle sıraladı:
1. Yemeklerde aşırılığa kaçmayın: Obezite, birçok kanser türü ile doğrudan ilişkilidir. Yağ dokusunun fazlalığı, vücutta hormon seviyelerini yükselterek kanser oluşumuna zemin hazırlayabilir. Bu nedenle ideal vücut ağırlığını korumak, genel sağlık ve kanserden korunma açısından büyük önem taşır.
2. Sebze ve meyveyi sofranızdan eksik etmeyin: Antioksidanlar, vitaminler, lif ve fitokimyasallar açısından zengin sebze ve meyveler hücre hasarını önlemeye yardımcı olur. Günde en az 5 porsiyon (yaklaşık 400 gram) sebze ve meyve tüketimi kanser riskini azaltmada etkilidir.
3. Tam tahıllar ve lifli besinlerle bağırsak sağlığınızı destekleyin: Tam buğday, yulaf ve bulgur gibi tam tahıllar, lif açısından zengindir. Günlük 25-30 gram lif alımı, sindirim sistemini düzenleyerek toksinlerin vücuttan atılmasını kolaylaştırır.
4. En riskli besinlerden uzak durun: İşlenmiş etler, "Grup 1 Kanserojen" olarak sınıflandırılan en riskli besinler arasındadır. Bu gıdaların içerdiği zararlı bileşikler, sindirim sistemi kanserleri ile ilişkilendirilmektedir.
5. Kırmızı et tüketimini sınırlayın: Haftada 500 gramdan fazla kırmızı et tüketimi, sindirim sistemi kanserlerinin riskini artırabilir. Yüksek ısılarda pişirilen etlerde kanserojen etkisi olan bileşikler oluşmaktadır.
6. Şeker ve rafine karbonhidratlardan kaçının: Aşırı şeker tüketimi obezite riskini artırarak bazı kanser türlerine zemin hazırlayabilir. Rafine karbonhidratlar yerine tam tahıllar ve doğal karbonhidrat kaynakları tercih edilmelidir.
7. Doymuş ve trans yağ kullanmayın: Doymuş ve trans yağlar, inflamasyonu artırarak kanser riskini yükseltebilir. Bunun yerine omega-3 yağ asitleri içeren sağlıklı yağ kaynakları tercih edilmelidir.
8. Yüksek miktarda tuz ve tuzlu gıdalar tüketmeyin: Aşırı tuz tüketimi, mide kanseri riskini artırabilir. Etiket okumak ve yemekleri doğal aromalarla tatlandırmak, sağlıklı bir beslenme için gereklidir.
9. Besinlerin pişirme yöntemine dikkat edin: Kızartma ve yüksek ısıda pişirme, kanserojen bileşiklerin oluşmasına yol açabilir. Daha sağlıklı pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.
10. Alkolü tamamen bırakın: Alkol, birçok kanser türü ile ilişkilidir ve her düzeyde alkol tüketimi kanser riskini artırmaktadır. Uluslararası sağlık kuruluşları, alkolün tamamen bırakılmasını önermektedir.
Tüm bu öneriler, sağlıklı bir yaşam tarzı belirlemek ve kanser riskini azaltmak için oldukça önemlidir.
